In mijn praktijk kom ik regelmatig mensen tegen die zich zorgen maken en daar veel over nadenken (piekeren). Ze hebben last van piekergedachten; een gedachtenstroom die spanning oplevert en die hen belemmert. Ze blokkeren, kunnen niet meer kunnen ontspannen of hebben moeite met in slaap komen. Ze ervaren vaak dat het moeilijk is om met het piekeren te stoppen. 

Piekergedachten horen niet alleen bij volwassenen, ook kinderen en tieners kunnen ermee worstelen. Piekeren en faalangst, piekeren en pesten; het gaat vaak hand in hand. Het kan zorgen dat je geen nieuwe uitdagingen of sociale contacten meer aangaat, dat je niet meer durft.

Wat kan helpen? Ik deel mijn ervaringen uit de praktijk met je en geef je tips.

Wat is piekeren?

Om piekeren te kunnen stoppen, is het van belang om te begrijpen hoe het werkt. In de ‘Van Dale’ staat bij piekeren: ‘ingespannen denken’ en ‘bezorgd peinzen; = tobben’. Piekeren kan je omschrijven als ‘denken in een cirkel’. Dezelfde gedachten komen steeds terug en zijn gebaseerd op zorgen die je hebt. Je kan je bijvoorbeeld zorgen maken over werk of school, over vriendschappen of familierelaties of gezondheid. 

Wat als…

Piekergedachten zijn vaak zijn gedachten die beginnen met ‘Wat als…’ Vervolgens komt er iets met een negatief effect, iets om je zorgen over te maken. Bijvoorbeeld: ‘Wat als ik tijdens die presentatie een blackout krijg?’ of ‘Wat als ik (of mijn ouder/kind) het Corona virus krijg?’ Ik hoor helaas ook van kinderen die zijn gepest dat ze blijven denken aan ‘Wat als ze me weer gaan pesten?’.

Het vervolg (dat wat er na de ‘wat als…’ komt) is iets waarvan we niet zeker kunnen weten of het wel gaat gebeuren. Het kan handig zijn om alvast een oplossing te bedenken, maar als je in een cirkeltje blijft draaien (zonder een oplossing te bedenken of daarin te geloven) dan is er een negatieve spiraal van gedachten. 

Moeilijk te stoppen

De negatieve spiraal is lastig te doorbreken. Dat kan er weer voor zorgen dat je je zorgen gaat maken over het zorgen maken. Alles wat je aandacht geeft groeit, waardoor de vicieuze cirkel kan ontstaan. Zo wordt het steeds lastiger om piekergedachten te stoppen.

Advies 

Een advies om piekergedachten te stoppen zou kunnen zijn dat je ze negeert. Dit is echter moeilijk te doen. De gedachten mogen erkenning hebben, ze mogen er zijn. Ze zijn er namelijk al. Als je ze probeert weg te stoppen komen ze op een ander moment waarschijnlijk net zo hard weer terug. 

Wat helpt wel:

Zoals beloofd deel ik mijn ervaringen uit de praktijk. Bij De Hoofdzaak Coaching en via Faalangstcentrum Rotterdam komt het omgaan met piekergedachten vaak voorbij tijdens persoonlijke coaching of in trainingen. Wat werkt voor mijn cliënten deel ik hieronder:

Tip #1 – realisme

Aandacht geven aan je gedachten is alleen handig als je daarbij bedenkt dat ze een functie kunnen hebben (een oplossing bedenken) én dat je realisme niet uit het oog te verliest. 

Tip #2: informeer jezelf

Mijn oma zei vroeger altijd al ‘Een mens lijdt het meest van het lijden dat hij vreest’. Bij gedachten aan wat er zou kunnen gebeuren helpt het als je jezelf afvraagt hoeveel kans er is dat het ook echt gebeurt? Hoe zeker kan je dat weten? Hoe zou het zijn als dat niet zou gebeuren? En hoe ziet het er dan uit? Als je jezelf echt eerlijk antwoord kan geven op die vragen helpt dat om te kunnen relativeren. Relativeren kan ook door te lezen over het onderwerp waar je over piekert. Wat is echt nieuws, wat is ‘fake news’? Misschien kan je jezelf geruststellen door informatie over het onderwerp in te winnen. Kinderen kunnen zich bijvoorbeeld zorgen maken over het coronavirus. Door hen (en jezelf) te informeren over maatregelen die zij zelf kunnen treffen kan het piekeren worden gereduceerd.

Tip #3: vergeet het positieve niet

Piekergedachten kunnen ook een positieve functie hebben. Nadenken over ‘wat als…’ kan zorgen dat je voorbereid bent en gaat denken over een oplossing als er iets mis zou gaan. 

Tip #4: wees kritisch en eerlijk

Als je de kans dat wat na de ‘wat als…’ komt ook echt gaat gebeuren groot acht, dan helpt het om jezelf kritische vragen te stellen. Eén van die vragen is: 

• ‘Wat kan IK daaraan doen?’. 
• Je kan je ook afvragen of het wel jouw probleem is? Soms nemen we problemen van anderen mee, maar kunnen we ze niet oplossen, hoe graag we het ook voor de ander zouden willen. 
• Je kan je afvragen wat wél kan helpen; kan je hulptroepen inschakelen?
• Of misschien mag je het probleem wel loslaten?

Tip #5: kom uit je hoofd

Ik merk in mijn praktijk dat mensen moeite kunnen hebben om eerlijk antwoord te geven op die vragen. Dan neemt ‘het probleem’ teveel ruimte in. Dan helpt het om even ‘uit je hoofd’ te komen. Dat kan met een mindfulness oefening (in het ‘nu’) of met een fysieke ontspanningsoefening (bijvoorbeeld de ‘bodyscan’).

Tip #6: breng het naar buiten

Tenslotte kan het helpend werken om de piekergedachten te ‘externaliseren’. Je kan het probleem even buiten jezelf brengen. Dit kan bijvoorbeeld door ze op te schrijven in een dagboek, maar het kan ook door het buiten je hoofd te visualiseren. Welke methode past beter bij je?

Externaliseren kan relativerend werken en je kan er op die manier ook makkelijker afstand van nemen. En alles wat je van een afstandje bekijkt kan opeens veel helderder lijken. Het geeft je overzicht. Zo werkt het voor mij in de rol van coach en trainer in mijn praktijk ook: ik heb een professionele afstand van ‘jouw probleem’ waardoor ik het anders kan (over)zien dan wanneer ik met mijn eigen piekergedachten bezig ben.

Wat werkt voor jou?

Ik ben benieuwd wat je van deze tips vindt, welke wil je uitproberen en welke helpt/helpen voor jou? Ik zou het leuk vinden om het van je te horen.

Iets extra’s nodig? Je bent welkom bij De Hoofdzaak Coaching!

Mocht je er zelf niet uitkomen, dan sta ik heel graag voor je klaar om je op weg te helpen om meer ontspannen in het leven te staan. Mail je me op Info@dehoofdzaakcoaching.nl? Ik hoor graag van je!