Pesten en kuddegedrag
Week tegen pesten 2015
Deel 4: pesten en kuddegedrag
Het is alweer donderdag: de vierde dag van de ‘week tegen pesten’ van dit jaar. De vierde dag, dus mijn vierde blog deze week. Net zoals de vorige drie dagen sluit ik aan bij de ondertitel van de ‘week tegen pesten’ van dit jaar:
#Durf jij het aan?
Vandaag zou ik graag de meelopers aanspreken. Durven die zichzelf een spiegel voor te houden? En voordat je stopt met lezen en denkt: ‘ik voel me niet aangesproken’, lees toch maar even verder. In zekere zin zijn we namelijk allemaal meelopers. Dat zit in onze natuur. Mensen zijn ‘kuddedieren’. Het past bij ons om onze mening aan te passen aan de groep waarin we verkeren. Dat is een goede manier om de harmonie in de groep te bewaren. Je kan het aanpassingsvermogen noemen.
Kudde
Het is volstrekt normaal dat wij ons in groepen begeven: gezinnen, schoolklassen, sportteams: allemaal sociale groepen. Maar je kan het nog groter maken: ons land, ons continent, ons ras, allemaal groepen waarin we onszelf kunnen indelen. Die groepen zijn eigenlijk onze ‘kudde’. En elke kudde heeft een leider en volgers. Wij mensen vinden het over het algemeen ook fijn als er een duidelijke hiërarchie is, of tenminste een ordening. Zo ben ik Nederlandse, vrouw, blank, moeder, coach etc. Allemaal groepen waartoe ik behoor en waarin ik mijn plaats weet. Dat geeft mij rust, want het is overzichtelijk en geordend.
Pesten
Zo is het eigenlijk deel van onze natuur om een leider te volgen, ook in gedrag. Dus als iemand die in jouw ‘systeem’ een leider is pestgedrag vertoont, is het heel voorstelbaar dat je mee gaat lopen. Nu stel ik mij heel begrijpend op, wat wellicht de mensen die gepest zijn of worden tegen de bost stuit, maar realiseer je je eens dat dit een onbewust proces kan zijn. Ben jij je ervan bewust wie je volgt en wat de gevolgen daarvan zijn? Hou jij jezelf in dit verband wel eens een spiegel voor? Durf je dat?
Groepsdenken
Er is trouwens een verschil met het hebben van een overeenkomstige mening met de groep waarin je verkeert en groepsdenken. Bij groepsdenken is er geen sprake van nuance. De groepsleden willen zo graag aan de eisen van de groep voldoen, dat hun eigen normen, waarden en het gezond verstand opzij worden gezet. Kritiek van buitenaf wordt door de groep niet eens meer gehoord en de hele groep is enorm overtuigd van het eigen gelijk. Het collectief neemt het persoonlijke geweten over. Gelukkig is dit niet iets dat ‘zomaar’ gebeurt. Dat betekent dat er hoop is!
Omslagpunt
Wat nu als de mening van de groep jou een ongemakkelijk gevoel geeft? Het best zou zijn dat je je hiertegen afzet, maar je wilt niet het risico lopen om buitengesloten te worden. Alleen al het idéé kan je een eenzaam gevoel bezorgen. Wij mensen houden behoefte aan de groep, de ordening, het overzicht. Dus wat dan? Wanneer bereik je het omslagpunt?
Het grootste verschil dat ik zie tussen ons en de dieren is ons ontwikkelde brein, dat ons bewust kan maken van ons gevoel. Het is al een heel grote stap als je je bewust bent van jouw gevoel ten opzicht van de groep waarin je verkeert. Soms is daarvoor hulp van buitenaf voor nodig. Zelf zit je er zo middenin, dat je geen overzicht hebt. Als coach merk ik bijvoorbeeld vaak dat de afstand die ik heb tot de situatie tot nieuwe inzichten kan leiden.
Het mooie van mens-zijn is dat wij de mogelijkheden hebben om opties te overwegen en keuzes te maken.
Stop het pesten!
Om terug te komen op het pestgedrag: het is gebleken dat pesters ook last hebben van pestgedrag. Ook al ‘loop je mee’ en ben je niet de leider bij het pesten. Het volgen van een leider die gedrag vertoont dat niet bij jou past, of waar jij je niet lekker bij voelt zorgt voor spanning. En dát is nou net hetgeen wat je kan motiveren om in beweging te komen. Door dicht(er)bij je eigen gevoel te komen, heb je de mogelijkheid om keuzes te (her)overwegen en stappen te zetten.
Met de media aandacht voor pesten en de verschillende rollen in dit proces, hoop ik dat meer mensen tot inzicht komen dat ze aan het ‘meelopen’ zijn en komt er bewustwording, een omslagpunt en beweging. Want dat deze patronen doorbroken moeten en kunnen worden is zeker.