Combinatie faalangst en pesten

Een verhaal uit de praktijk

Dit blog schreef ik eerder voor de website van faalangstcentrum Rotterdam in de ‘week tegen pesten’. 

Het is de ‘week tegen pesten’ en daarom is er in mijn praktijk deze week extra aandacht voor het onderwerp pesten.
Omdat mensen weten dat ik zowel weerbaarheidstraining als faalangst-reductietraining verzorg, werden de volgende vragen deze week weer gesteld:

‘Waarom combineer jij hulp bij pesten met hulp bij faalangst?’
of
‘Wat heeft pesten nou met faalangst te maken?’

Mijn antwoord hierop geef ik met het praktijkvoorbeeld van Rianne.

Uit de praktijk: het verhaal van Rianne

Rianne is een meisje van 12, net gestart in een havo-vwo brugklas. Op de basisschool had Rianne het altijd fijn: ze had genoeg vriendinnen op school en thuis, ze kon goed meekomen in de klas en ze deed aan een sport waar ze plezier in had. Rianne is serieus met schoolwerk en doet haar best om aardig te zijn tegen iedereen.

Op school

Na een paar weken in de brugklas kreeg een groepje meisjes Rianne in het vizier, omdat ze (in hun ogen) geen mooi kaftpapier had. De meiden begonnen haar in de gang en in de pauzes na te roepen met woorden als ‘baby’ (het kaftpapier werd als kinderachtig bestempeld). Het lukte Rianne niet om dit te stoppen en het roepen werd erger: het gebeurde vaker en wat Rianne nog het meest vervelend vond: niemand nam het voor haar op. Als Rianne weg wilde fietsen na school hielden de meiden haar tegen en dan vroegen ze of ze zo snel naar huis wilde omdat ze met haar poppen ging spelen. Ze zeiden haar dat ze daarom vast geen tiener-vriendinnen had en als een baby reageerde (wat helemaal niet waar was natuurlijk). Rianne voelde zich er heel ongelukkig bij. Ze had zo’n zin gehad om naar de middelbare school te gaan en nu waren er die stomme meiden die het aan het verpesten waren.

Thuis

Gelukkig vertelde Rianne dit thuis aan haar ouders. Haar ouders reageerden door Rianne te troosten en zeiden dat ze trots waren op Rianne en op de mooie cijfers die Rianne haalden. Ze zeiden dat die meiden vast onzeker waren en dat Rianne zich er vooral niks van aan moest trekken.

De boodschap van haar ouders was dus drie-ledig:

• troost (we zijn er voor je)
• we zijn trots op jou en je cijfers (verwachting)
• negeer pestkoppen

Wat deed dit met Rianne:

Het eerste deel (troost) gaf Rianne een goed gevoel. Ze stond er niet alleen voor. Dat was dus heel fijn voor haar.

Het tweede deel van de reactie van haar ouders was lastiger: ze spraken trots uit. Dat is op zich fijn, maar bij Rianne zorgde dat voor spanning. Ze wilde haar ouders graag trots maken, dus ze moest wel zorgen dat de cijfers goed bleven.

Tot slot gaven Rianne’s ouders haar het advies: je moet de meiden gewoon negeren. Ja: hoe dan? Dat vertelden ze er helaas niet bij (en Rianne vroeg het ook niet).

En toen…

Op school ging het pestgedrag door, nam de spanning voor Rianne toe en thuis vertelde Rianne niet zoveel meer, want ze was bang om haar ouders teleur te stellen. Door de spanning op school was het voor Rianne erg moeilijk om zich op haar schoolwerk te concentreren en bij toetsen nam het zelfs zo erg toe dat ze soms blokkeerde en de toets slechter maakte dan ze kon, waardoor haar cijfers omlaag gingen. Door de lagere cijfers wilde Rianne nog harder werken en nam de spanning meer toe, met meer blokkades tot gevolg. Rianne werd uiteindelijk bang om toetsen te maken, omdat ze niet weer wilde blokkeren. Zo is de relatie tussen faalangst en pesten bij Rianne ontstaan.

De training

Uiteindelijk hebben Rianne’s ouders haar bij mij aangemeld. Rianne wilde zelf ook heel graag dat deze situatie werd opgelost.

We hebben het samen voor elkaar gekregen. En met samen bedoel ik ook echt samen: ouders, school, Rianne en ik. Ouders gingen met Rianne in gesprek met school en ik deelde tools, tips en oefeningen. Rianne kon leren haar gevoelens te herkennen, haar grenzen aan te geven (werken aan weerbaarheid), haar eigen mooie kant te benoemen (bouwen aan zelfvertrouwen) en assertief te reageren. Ze leerde ook ontspannen, hulp vragen en eigen oplossingen bedenken.

Zo lukte het om haar faalangst te verminderen. Door in gesprek te gaan met school waren ouders en de mentor betrokken. Samen met de mentor is er een open gesprek geweest met de pestkoppen en ging Rianne uiteindelijk met plezier op een meer ontspannen manier naar school.

Het was niet iets dat ze in 1 week heeft opgelost. Rianne heeft er hard voor gewerkt. Ze heeft oefeningen gedaan, vragen gesteld en nieuwe inzichten gekregen.
Vond ze het altijd fijn? Nee. Voor Rianne was het probleem echter zo vervelend dat ze er echt vanaf wilde en daar wilde ze haar best voor doen.  En ze is erin geslaagd.

De neerwaartse spiraal

Rianne’s verhaal staat niet op zichzelf. In praktijk zie ik vaker zo’n neerwaartse spiraal die op een vicieuze cirkel kan uitlopen.

Gepest worden –> onzekerheid neem toe –>  spanning neemt toe –> leren wordt lastiger –> cijfers gaan omlaag –> angst voor nóg een laag cijfer neemt toe –> potentieel faalangst

Andersom kan de neerwaartse spiraal ook werken:

Presteren is spannend (faalangst) –> onzekerheid neemt toe –> onzekere, gespannen houding –>  grenzen aangeven wordt moeilijk(er) –> geen assertieve reactie –> grenzen kunnen worden overschreden –> potentieel pestslachtoffer

Het klinkt als een logisch gevolg dat er sociale faalangst kan ontstaan na ervaringen als slachtoffer van pesten. Een relatie tussen cognitieve faalangst (ofwel: bijvoorbeeld angst voor toetsen) en pesten ligt echter niet altijd voor de hand. Bij de aanpak van faalangst door bijvoorbeeld de trainingen via mijn praktijk en vanuit Faalangstcentrum Rotterdam wordt hier ook rekening mee gehouden.

Mijn ervaring is dat een combinatie van weerbaarheidstraining en faalangsttraining heel goed kan helpen in dergelijke situaties.

En daarom doe ik wat ik doe: maatwerk in individuele trainingen en aandacht voor het individu in groepstrainingen met een combinatie van werken aan weerbaarheid en reduceren van faalangst.

Meer weten?

Voor zowel het vergroten van weerbaarheid en zelfvertrouwen als het reduceren van faalangst zet ik me via De Hoofdzaak Coaching én vanuit Faalangtcentrum Rotterdam in met trainingen, workshops en thema bijeenkomsten. Mail me gerust als je wilt weten wat ik voor jou kan betekenen met betrekking tot deze onderwerpen.